Mijn kind is perfectionistisch of heeft faalangst?

Heeft jouw hooggevoelige kind de neiging erg perfectionistisch te zijn? Herken jij je de volgende kenmerken bij jouw kind?

• Stelt jouw kind hoge eisen aan zichzelf?
• Is jouw kind zelden tevreden over de dingen die hij maakt of doet?
• Heeft jouw kind een neiging tot faalangst wanneer hij bepaalde taken uit moet voeren?
• Heeft jouw kind er moeite mee wanneer het constant op de vingers wordt gekeken?
• Leert jouw kind op zijn ‘eigen manier’ de dingen die hij wil leren?

De kans is kans erg groot dat jouw kind de lat erg hoog legt in het dagelijkse leven.

Perfectionisme bij het sporten

Mama Joyce vertelt over haar 10-jarige dochter Roos:

‘Mijn dochter speelt graag hockey in haar vrije tijd. Het is haar lust en haar leven. Ze ademt hockey en speelt dan ook al vanaf haar zesde verjaardag bij de junioren van het plaatselijke hockeyteam. Hier is ze één van de meeste talentvolle speelsters. De laatste tijd heeft ze echter een stuk minder plezier in het hockey. Ze is altijd teleurgesteld op het moment dat ze thuiskomt. En ze vindt dat ze nooit goed genoeg gespeeld heeft. Wij (als ouders) zien dat ze de lat ongelooflijk hoog legt. Hierdoor kan ze het niet verkroppen wanneer ze een fout maakt. Gevolg is dat ze volledig verkrampt waardoor het in de rest van een wedstrijd ook niet meer lukt zoals zij dit in haar hoofd heeft.’

Wat is perfectionisme?

Iemand die perfectionistisch is heeft de neiging hoge eisen te stellen aan zichzelf. Nu kun je perfectionisme onderverdelen in:

• Gezond perfectionisme: je kind verlangt veel van zichzelf, maar kan uiteindelijk wel tevreden zijn wanneer het een taak heeft afgerond. Gaat er onverhoopt toch iets fout dan leg het kind dit makkelijk naast zich neer.
• Ongezond perfectionisme: jouw kind streeft naar een ongezonde perfectie. Eigenlijk is het nooit goed genoeg waardoor het kind vaak teleurgesteld is in zichzelf.

Verlangt jouw kind te veel van zichzelf dan kun je je voorstellen dat prikkelbaarheid en vermoeidheid op de loer liggen.

Hooggevoeligheid en perfectionisme

Je ziet het niet altijd direct, maar veel hooggevoelige kinderen zijn perfectionistisch. Dit komt tot uiting in de manier van leren. Vaak leren gevoelige kinderen op een compleet eigen wijze. Ze observeren wat er gebeurd, bereiden zich voor op een bepaalde situatie en beginnen dan pas aan een taak. Hierdoor weten ze zeker dat ze geen gek figuur slaan ten overstaan van andere mensen.

Voor mensen in de omgeving lijkt het echter alsof het kind geen initiatief neemt. Dit is meestal niet waar. Jouw kind heeft hoogstwaarschijnlijk zijn eigen tempo nodig om bepaalde dingen te leren. Pas als jouw kind zeker weet dat hij er klaar voor is zal de stap gezet worden.

Niet op mijn vingers kijken

Joyce vertelt dat Roos altijd zo’n moeite heeft met knutselen op school.

‘Een docent loopt door de klas en bekijkt of de kinderen de opdracht goed uitvoeren. Roos heeft daar last van omdat ze verkrampt als iemand haar op de vingers kijkt. Komt ze uit school dan gaat ze thuis aan de slag met de knutselopdracht en is het binnen korte tijd af. Maar dan mag ze haar eigen tempo bepalen en is ze niet bang om het verkeerd te doen.’

Gevolgen van perfectionisme

Gevolgen van perfectionisme kunnen zijn:

• De angst om te falen
• Angst om fouten te maken
• Angst voor afwijzing
• Gevoel hebben van alles te ‘moeten’

Het gevaar van faalangst

Is het herkenbaar dat jouw kind door zijn perfectionistische gedrag in een neerwaartse spiraal belandt? Doordat hij de lat hoog legt en zijn doelen niet haalt ontstaat er faalangst en daarmee ook uitstelgedrag. Faalangst ontstaat doordat jouw kind het gevoel heeft dat hij de zaken niet meer onder controle heeft.

Focus op wat fout gaat

Een hooggevoelig perfectionistisch kind neigt er naar alleen de dingen te zien die fout gaan. Of naar de dingen die ze niet kunnen. Eigenlijk doet het perfectionisme ze de das om doet. Ze stellen doelen die simpelweg niet haalbaar zijn waardoor situaties altijd in een teleurstelling eindigen.

Gaat er iets fout dan zoeken ze dit altijd in het eigen handelen. Gaat het wel goed? Dan hebben ze de neiging om dit te bagatelliseren.

De faalangst kan zich op twee manieren uit namelijk door:

• Actieve faalangst
• Passieve faalangst

Actieve faalangstige kinderen

Dit zijn de kinderen die nog harder gaan werken om de gestelde doelen te halen. Dat betekent dat ze meer tijd aan huiswerk besteden en dit ook moeilijk loslaten.

Passieve faalangstige kinderen

Kinderen die passief worden laten vaak afwezig en opstandig gedrag zien. Ze hebben het gevoel dat het eigenlijk niet uitmaakt wat ze doen waardoor ze slordig worden. Want het doet er immers niet meer toe in hun beleving.

Herken jij één van deze vormen bij jouw kinderen?

Herkennen van faalangst

Faalangst kun je fysiek herkennen bij jouw kind door:

• Transpireren
• Buikpijn
• Vaak moeten plassen
• Slecht slapen
• Geen zin in eten
• Trillende handjes
• Zenuwtrekjes
• Verkrampen
• Complete blackout

Gedragskenmerken faalangst

Gedragskenmerken van faalangst zijn bijvoorbeeld:

• Jouw kind is onoplettend tijdens uitleg op school
• Jouw kind wil steeds de bevestiging dat hij de dingen goed doet, hierdoor blijft het kind soms vragen naar de bekende weg
• Jouw kind wil helemaal geen hulp en worstelt net zo lang door tot hij zijn taak heeft afgerond. Zodat de omgeving niet ziet wat hij doet en hoeveel moeite dit kost
• Onrust voor en tijdens belangrijke momenten voor jouw kind
• Wegduiken voor vragen, bepaalde dingen niet als eerste van een groep willen uitvoeren

Handige tips voor jou als ouder

Ik heb een aantal handige tips voor jouw op een rij gezet waardoor je beter om leert gaan met het perfectionistische gedrag van jouw hooggevoelige kind.

Tip 1: Geef je kind zelfvertrouwen

Help jouw kind door zelfvertrouwen te geven. Leer te zien hoe jouw kind bepaalde dingen aanpakt en geef hem de ruimte om bepaalde dingen aan te pakken op zijn eigen unieke manier. Laat jouw kind zien dat hij/zij letterlijk op zichzelf mag vertrouwen.

Tip 2: Werk aan je eigen gedrag

Ben jij als ouder erg perfectionistisch probeer hier dan actief mee aan de slag te gaan. Je kind ziet jouw als het grote voorbeeld. Leg jij de lat ook makkelijk te hoog en ben je erg teleurgesteld wanneer je doelen niet haalt dan pikt je kind dit gevoelsmatig eenvoudig op.

Tip 3: Zorg dat je niet teveel bezig bent met het resultaat

Laat het resultaat van een bepaalde handeling met rust. Of dit nu gaat om het cijfer wat jouw kind haalt of om een wedstrijd die wel of niet gewonnen wordt. Slimmer is om je op het proces te focussen waarin je jouw kind heel gericht kunt begeleiden.

Hoe ga jij hier mee om?

Herken jij perfectionisme en faalangstig gedrag bij jouw hooggevoelige kind? Hoe ga jij hier mee om?